Julia Pongratz did an extensive analysis of the waste streams at the Intensive Care Unit of Erasmus MC and created a range of interventions to create circular waste streams. Her thesis titled Stimulating waste separation in the intensive care unit – Exploring opportunities for circular waste streams can be found here.
Het Spaarne Gasthuis zet verdere stappen in hun ambitie om de beste zorg te leveren met de kleinst mogelijke ecologische voetafdruk. Goede zorg leveren staat uiteraard op nummer één; tegelijkertijd gaat het ziekenhuis er alles aan doen om deze zorg zo duurzaam mogelijk aan te bieden. Zo zijn zij begonnen met een nieuwe keuzestage duurzaamheid, voor geneeskundestudenten van de VU en UvA die in hun laatste jaar van de opleiding zitten. Binnen deze stage kunnen toekomstige artsen leren om zich, naast hun werk als arts, ook in te kunnen zetten voor een duurzamere zorgsector. Een erg mooi en relevant initiatief, gezien de zorgsector bijdraagt aan 7% van alle CO2-uitstoot in Nederland. Joost Piët is nu bezig met deze keuzestage als afsluiting van zijn opleiding geneeskunde en loopt hierbij vier weken op de Intensive Care om samen met alle medewerkers te kijken waar deze afdeling duurzamer zou kunnen werken. Hij is samen met zijn collega Gabrielle Cepella, die vier weken op de operatiekamers van het ziekenhuis loopt, de eerste die deze stage doet. Beiden zijn erg enthousiast over de eerste weken van deze stage.
Joost heeft gekozen voor deze stage omdat het hem leuk leek om tijdens zijn opleiding tot arts ook te kijken hoe hij op andere manieren kan bijdragen aan een betere zorgsector: “Ik ga na mijn geneeskundeopleiding in het Amsterdam UMC promoveren en lesgeven binnen farmacotherapie, wat gaat over het zo efficiënt en veilig mogelijk voorschrijven van medicatie. Hierin zijn we ook van plan om te kijken of we meer kunnen onderzoeken over verschil in duurzaamheid tussen verschillende geneesmiddelen. Voor mijn toekomstige werk is het daarom erg leerzaam om tijdens deze duurzaamheidstage in het Spaarne Gasthuis mee te kunnen kijken en begeleid te worden door duurzaamheidsadviseur Anne-Luise Stroomer en in contact te zijn met de vele zorgprofessionals in dit ziekenhuis die enthousiast bezig zijn met duurzaamheid.”
“Aangezien ik de eerste ben die deze stage op de IC loopt probeer ik met name inzichtelijk te krijgen waar alle mogelijkheden kunnen liggen tot verduurzaming, die vooral zichtbaar zijn in het grote gebruik van medicatie, materialen en verpakkingen. Minder gebruik hiervan is altijd de beste optie voor het milieu, maar dit moet uiteraard wel veilig kunnen en niet ten koste gaan van de beste zorg. Nuttige ideeën hiervoor probeer ik daarom te verzamelen door mee te kijken op de IC en in gesprek te gaan met de verschillende medewerkers op de afdeling. Wat mooi is aan deze manier van werken, is dat heel veel goede ideeën voor duurzaamheid komen van alle medewerkers op de afdeling zelf, die uiteindelijk ook degenen zijn die het werk verrichten waar de keuzes voor duurzaamheid in verwerkt worden. De kunst is denk ik om samen te bedenken hoe duurzame keuzes in het werk voortaan automatisch gedaan worden door in het systeem kleine wijzigingen aan te brengen die deze keuzes voor de hand liggend maken en niet veel extra werk laten kosten. Iedereen maakt het liefste de duurzaamste keuzes, maar deze worden uiteindelijk ook daadwerkelijk gemaakt als ze zo makkelijk mogelijk zijn. Ik denk dat op deze manier de grootste winst te behalen valt met relatief kleine veranderingen.
Tijdens mijn stage probeer ik mij vooral op één onderwerp te richten: het verminderen van de hoeveelheid weggegooide medicatie. Medicatie heeft een aanzienlijke bijdrage aan de CO2 voetafdruk in de zorg en elke pil die moet worden weggegooid is daarom zonde. Het is daarom erg belangrijk om zo zuinig mogelijk met medicatie om te gaan. We hebben al verschillende ideeën bedacht om het bestellen van medicatie door de IC zo efficiënt mogelijk maken, zodat er zo min mogelijk medicatie overblijft. Daarnaast gaan we met hulp van de apotheek in de informatiefolders en mogelijk in de toekomst in de voorschrijfsystemen van medicatie proberen aan te geven wat de duurzaamste toedieningsvorm en dosering is. Hierdoor zullen zorgmedewerkers eerder voor de duurzame optie kiezen bij het voorschrijven van medicatie. Ook maken wij dankbaar gebruik van alle goede ideeën van reeds bestaande projecten in Nederland, zoals ‘De Groene IC’.”
Tijdens Joost’s stage wordt er ook een green team gevormd op de IC, een groep van enthousiaste zorg professionals die zich samen bezig houden met het verduurzamen van de zorgprocessen op hun afdeling.
In het Spaarne Gasthuis zijn er ook op veel andere (zorg)afdelingen Green Teams actief. Mooie voorbeelden van duurzaamheidsinitiatieven in het ziekenhuis zijn lopende energiebesparingsprojecten, diverse afvalreductie-initiatieven in huis, het hergebruiken van meubilair en apparatuur via de ‘commissie tweede kans’ en het laten recyclen van zo veel mogelijk schone afvalstromen.
Over een paar weken start de volgende coassistent duurzaamheid in het Spaarne Gasthuis, die het onderzoek van Joost Piët zal opvolgen.
Tekst: Joost Piët
Waarom wordt er zo veel weggegooid en hoe kan het minder?
Een aanzienlijk deel van de geneesmiddelen die de ziekenhuisapotheek verstrekt, komt ongebruikt retour en wordt vervolgens weggegooid. Dat is zonde: vanwege de kosten, maar vooral ook vanwege de impact op het milieu. Hoe kunnen we deze verspilling tegengaan?
Geneesmiddelen zijn verantwoordelijk voor een aanzienlijk deel van de totale CO2-voetafdruk van de zorg. Jaarlijks wordt voor ten minste 100 miljoen euro aan medicatie die wordt versterkt in de eerste lijn, weggegooid; cijfers over geneesmiddelverspilling in ziekenhuizen zijn nog nauwelijks beschikbaar. Behalve dat het onnodige kosten met zich meebrengt, heeft het weggooien van ongebruikte medicatie ook een enorme impact op het milieu. Wij hebben in kaart gebracht hoeveel medicatie in ons ziekenhuis wordt weggegooid met als doel om de oorzaken hiervan te achterhalen en geneesmiddelverspilling te verminderen.
De inrichting van het huidige distributieproces is primair gebaseerd op kwaliteits- en financiële overwegingen. Impact op de omgeving (‘planetary health’) is hierin echter nog niet meegenomen. Gezien het grote aandeel van goedkopere middelen in de totale geneesmiddelverspilling en de milieu-impact daarvan is het van belang om het duurzaamheidsaspect ook mee te wegen. Om dat te kunnen realiseren moet goede, inzichtelijke informatie over de milieueffecten van geneesmiddelen beschikbaar komen.
Afgelopen maanden hebben partijen uit de zorgsector, ondersteund door het ministerie van VWS, gewerkt om te komen tot nieuwe en betere afspraken over het verduurzamen voor de zorg in de Green Deal 3.0 ‘Samen werken aan Duurzame Zorg’. Deze Green Deal zet in op de verduurzamingstransitie in de zorgsector en maakt de acties voor de komende jaren concreter. Vandaag hebben verschillende ministeries en partijen uit de zorgsector hun handtekening onder de Green Deal 3.0 gezet en op 8 december is het landelijke ondertekenmoment waar partijen uit de gehele zorgsector hun duurzaamheidsambities bekend maken.
The healthcare sector is one of the most carbon-intensive sectors, contributing to 7% of emissions in the Netherlands. In response, the Dutch government has called for more environmentally sustainable healthcare and a 49% emission reduction by 2030. The Sustainable Hospital Initiative addresses this issue with its mission to shape the future of healthcare in a transformative way by introducing environmentally sustainable healthcare practices to reduce the sector’s ecological footprint. Our aim is to build a strong research community to create an evidence-based transition model for environmentally sustainable hospitals using the expertise of three Dutch research institutions. This interdisciplinary team will improve or maintain current healthcare practices while minimizing negative environmental impacts. The project connects researchers with expertise in engineering, design and policy (TU Delft); medicalsciences (Erasmus MC); operations & technology management, and social sciences (Erasmus University Rotterdam).
Op de website sustainablehospital.org kun je ideeën opdoen over het verduurzamen van de IC. Je vindt hier onder andere podcasts en verslagen van studenten.
Graag helpen we je met een aantal duurzame ideeën:
Zomaar wat ideeën om deze dag vorm te geven!
Ziekenhuisafval – In het Nijmeegse Radboudziekenhuis bekijken onderzoekers de afvalstromen uit operaties. “Ik heb me lang niet gerealiseerd dat we met de zorg een groot deel van de klimaatcrisis veroorzaken”.
De gezondheidszorg is verantwoordelijk voor 7% van de totale Nederlandse CO2-voetafdruk. De oorzaken zijn complex en divers, terwijl de initiatieven om die CO2 uitstoot te verminderen vaak lokaal zijn en niet altijd samenhangend. Om van bottom-up grip te krijgen op het fenomeen ‘ziekenhuizen te helpen vergroenen’, startten Medical Delta en het LDE Centre for Sustainability het Interdisciplinary Thesis Lab ‘Sustainable Hospitals’. Negen masterstudenten van diverse disciplines uit de universiteiten van Leiden, Delft, Rotterdam en Twente werd dit probleem voorgelegd en gevraagd hun master thesis daaraan te wijden.
De zorgsector is een enorm vervuilende sector. We zijn verantwoordelijk voor 7% van de CO2-uitstoot in Nederland. De urgentie om hier wat aan te doen is groot.
In deze podcast van de Federatie gaat kno-arts en Federatievoorzitter Peter Paul van Benthem in gesprek met Nicole Hunfeld, ziekenhuisapotheker en projectleider van de Groene IC, Evelyn Brakema, huisarts in opleiding en voorzitter van de Groene Zorg Alliantie en Annemarie Leliveld, uroloog en bestuurslid van het landelijk netwerk van de Groene OK. En Sanne Jansen, uroloog, oud bestuurslid van De Jonge Specialist en medeoprichter van De Groene Uroloog belt in met advies. Wat motiveert hen om zich elke dag weer hard te maken voor duurzaamheid in de zorg? Wat hebben de groene initiatieven waar zij bij betrokken zijn bereikt? En wat kun je als medisch specialist zelf doen? Dit en meer in deze aflevering van de Stem van dokter, de podcast van de Federatie Medisch Specialisten.
